?>

HAYÂ İMANDAN BİR ŞUBEDİR

İslam, Müslüman’ın sözlerinde ve davranışlarında güzel ahlak ölçüsüne sahip olması istemektedir.

Gündem - 11 ay önce

İslam, Müslüman’ın sözlerinde ve davranışlarında güzel ahlak ölçüsüne sahip olması istemektedir. Çünkü güzel ahlak mü’minin süsü, dünya hayatında huzura ve mutluluğa; ahirette ise kurtuluşa vesile olan erdemli ve faziletli bir husustur. Hayâ/utanma duygusu güzel ahlaki davranışlardandır. Hayâ/utanma duygusu insanın yaratılışından sahip olduğu bir olgudur. Bu itibarla, farklı kültür ve milletlerde farklılık gösterse de asıl olarak hayâ/utanma duygusu insanlığın ortak değerlerindendir.

Sözlükte “utanma, çekinme, âr, edep, namus, iffet, Allah korkusundan dolayı günahtan kaçınma” anlamlarına gele hayâ sözcüğü, ahlaki bir kavram olarak “nefsin, çirkin davranışlardan rahatsız olup onları terk etmesi; kötü bir işin yapılmasından veya iyi bir işin terkedilmesinden dolayı insanın yüzünü kızartan sıkıntı” anlamlarına gelmektedir.

Dinimiz Müslüman’ın hayâ/utanma duygusuna sahip olmayı öngörmektedir. Bundan dolayı, hayatı boyunca bu faziletli ve erdemli davranışla bezenmesi için onu teşvik etmiştir. Hz. Peygamber (s.a.v.) bu hususta şöyle buyurmaktadır: “Her dinin bir ahlakı vardır. İslam’ın ahlakı da hayâdır.” (Muvatta, Hüsnü’l-Huluk, 2)

Hayânın Çeşitleri

1. Allah’a Karşı Hayâ: Allah’ın emir ve yasaklarına uymakla olur.

2. İnsanlara Karşı Hayâ: Onların yanlarında çirkin işler yapmaktan ve çirkin sözler söylemekten kaçınmakla olur.

3. Kişinin Kendisine Karşı Hayâ: Kişinin sözlerinde ve davranışlarında edebe dikkat etmesidir.

Hayâ ve İman

Hz. Peygamber (s.a.v.), hayâ ile iman arasında önemli bir ilişkinin olduğuna dikkat çekmekte ve onu imanın bir şubesi olduğunu şöyle ifade etmiştir: “İman yetmiş/altmış küsur şubedir. En üst derecesi ‘lâ ilâhe illallah’ demek, en alt derecesi de geçenlere zarar verecek şeyleri yoldan gidermektir. Hayâ da imandan bir şubedir.” (Müslim, İman, 58)

Bir sahabi, sözlerinde ve davranışlarında güzel ahlakın bir göstergesi olan hayâ duygusuna fazla dikkat edince, Ensardan olan bir sahabi ona öğüt vermiş. Bunu gören Hz. Peygamber (s.a.v.) öğüt veren sahabiye (r.a.) şöyle dedi: “Bırak onu! Çünkü hayâ imandandır.” (Buhârî, İman, 16)

Hayâ ve Davranış

İnsan, inancı ve hayâ duygusu ile nefis ve şeytanın vesvesesi arasında bir mücadele içindedir. Allah’a olan inancı sağlam ve hayâ duygusuna sahip olan kişi, iyilik ve güzelliklere yönelip kötü sözlerden ve davranışlardan uzak durur ve haramları da terk eder. Bu durumun aksine inancı ve hayâ duygusu zayıflamış insan ise kötülüğe meyledip haramları işleyebilmektedir. Hayâ ile insan davranışları arasında bir ilişkinin olduğu hususunda Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır: “Utanmadıktan sonra dilediğini yap! sözü, insanların ilk peygamberden itibaren işittiği sözlerdendir.” (Buhârî, İman, 16) Hayâ duygusu bu yönüyle, kişi ve toplum üzerinde “Manevi Savunma Sistemi” olarak görülmektedir.

Allah’tan Hayâ Etmek

Allah’tan hayâ etmek, O’nun emirlerini yerine getirmek, yasakladığı hususlardan kaçınmak ve isteği şekilde bir hayat yaşamak demektir. Hz. Peygamber (s.a.v.) Allah’tan hayâ edilmesi hakkında “Allah’tan gerektiği gibi hayâ ediniz.”  buyurmuştur. Bunun üzerine sahabilerden birisi “Yâ Resûlullah! Allah’tan gereği gibi ne şekilde hayâ edebiliriz? diye sordu. Sahabenin bu sorusuna Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle cevap verdi: “Başını ve başında yer alan organları, karnını ve karnına bağlı organı koruyan, dünya hayatının süsüne kendini kaptırmayan, ölümü ve çürüyüp yok olmayı unutmayan kimsenin Allah’tan gereği gibi hayâ etmiş olacaktır.” (Tirmizi, Kıyâme, 24)

Hz. Peygamber ve Hayâ

Hz. Peygamber (s.a.v.) İslam’ı yaşama hususunda Müslümanlara bir rol model ve güzel bir örnektir. İslam’ın gereği gibi yaşanması ancak ona tabi olmak, itaat etmek ve örnek almakla mümkün olmaktadır. Hayâ duygusunun hayata yansıma ve etkisi konusunda biz Müslümanlara örnektir.

Hz. Peygamber (s.a.v.), küçük yaşından vefat edene kadar üstün bir hayâ duygusu sahipti. Nitekim ashab-i kiram(r.a.) O’nun (s.a.v.) mükemmel hayâ ahlakı hakkında şöyle demektedir: “Hz. Peygamber (s.a.v.) genç bir kızdan daha hayâ sahibiydi.” (Buhârî, Edeb, 72)

Hz. Peygamber (s.a.v.) ashab-i kiram(r.a.)’dan hayâ ahlakı konusunda örnek bir şahsiyet olan Hz. Osman’a (r.a.) özel bir değer vermiştir. Hz. Peygamber’e (s.a.v) bunun sebebi sorulduğunda şöyle buyurmuştur: “Meleklerin bile hayâ ettiği kişiden hayâ etmeyeyim mi?” (İbn Ahmed, Hanbel, 1, 71)

Dinimize göre insana değer veren güzel ahlak davranış ve duygulardan biri hayâdır. Hayâ duygusu, erdemlilik ve fıtratın bir gereğidir. Kişinin davranışlarına yön vermede ve şahsiyetine değer verilmede önemli bir ölçüdür. Yaratılışta var olan bu duygunun gelişmesinde ve kişinin yaşamına yansımasında dinin önemli bir yeri bulunmaktadır. Çünkü hayâ duygusu,  kamil iman, güzel ahlak sahibi olmaya, Allah’ın emirlerine uymaya ve yasaklarından kaçınmaya, erdemli ve faziletli bir şahsiyete sahip olmaya vesile olmaktadır. Hayâ duygusu, kişinin sözlerine ve davranışlarına dikkat etmeye sebep olan manevi bir kontrol mekanizmasıdır.

Haftanın Öne Çıkanları

100 Milyon Liralık Milli Servet Sahibini Bekliyor

2023-12-15 14:07 - Ekonomi

Japon mutfağının incisi gastronomi kentinde yerini aldı

2023-12-16 00:30 - Teknoloji

Su İçmenin Ne Faydası Var ?

2023-12-20 16:13 - Sağlık

Öğrencilere Teknolojik Bağımlılık Semineri

2023-12-18 18:42 - Eğitim

1050 Polen Tuzaklı Kovan Dağıtıldı

2023-12-15 11:19 - Ekonomi

Büyük Kaza: Otobüs ile Tır Çarpıştı, 10 Yaralı

2023-12-17 19:21 - Asayiş

Genç Yöneticilerden Öğrencilere İlham Veren Sunumlar: HKÜ İş Zirvesi’23

2023-12-15 17:37 - Eğitim

Şanlıurfa Dikkat Bitmeyen Öksürük Nefesimizi Kesiyor..!

2023-12-19 17:32 - Sağlık

Büyük Narkotik Operasyonu

2023-12-19 12:06 - Asayiş

Genç İş İnsanlarına İlk Yardımın Püf Noktaları Anlatıldı

2023-12-16 23:30 - Eğitim

İlgili Haberler

Dünya Çocuklar Günü Konseri Renkli Sahnelere Ev Sahipliği Yaptı

14:00 - Gündem

Ulu Çınarlara Vefa

12:45 - Gündem

Kaymakam Soysal’dan Göçeri Jandarma Karakoluna Ziyaret

09:30 - Gündem

Kaymakam Bozkurtoğlu, Jandarma Personelleriyle Bir Araya Geldi

08:30 - Gündem

Yağmur Bereketi Metrekareye 70 Kilogram Yağış Şehre Umut Getirdi

07:00 - Gündem

Günün Manşetleri

Kaldırımda Yürüyen Adamın Kalp Krizi Anı Kamerada Canlandı

14:30 - Asayiş

Sahte Alkol Operasyonu 1 Gözaltı

13:00 - Asayiş

Siverek Kırsalında Hane Ziyaretleri Devam Ediyor

12:15 - Yaşam

Siverek'teki Trafik Kazasında Hayatını Kaybeden Öğretmen Eğitim Camiasını Yasa Boğdu

11:15 - Asayiş

Siverek'te Çapraz Gıda Denetimi: Güvenli Tüketim İçin Önemli Adım

11:00 - Yaşam