Külek Ustası Mehmet Ali Özkaya’nın Hikayesi
Kilis’te 58 yaşındaki Mehmet Ali Özkaya, 6 yaşında babasından öğrendiği pekmez küleği yapımını, ilk günkü heyecanla sürdürüyor. Mesleğinin son temsilcilerinden biri olarak, bu geleneğin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirtiyor. “Eskiden şehirde 25-30 civarında külek ustası vardı. Teknoloji ilerledikçe mesleğin ustaları başka işlere yöneldi,” diyen Özkaya, mesleğin geleceği hakkında endişelerini dile getiriyor. Peki, geleneksel mesleklerin kaybolması toplumsal yapıyı nasıl etkiliyor?
Üretim Süreci ve Sağlıklı Alternatifler
Pekmez saklama kabı olarak kullanılan ve söğüt ağacından yapılan küleklerin üretimi, pekmez sezonunun hemen öncesinde yoğun bir şekilde devam ediyor. Plastik kaplar yerine tercih edilen ahşap küleklere konulan pekmezler, sağlık açısından uzun süre muhafaza ediliyor. Özkaya, “Kapağı, gövdesi ve deseni ayrı ayrı yapılan külek, uzun uğraşlar sonucunda tamamlanıyor,” diyerek üretim sürecinin zorluğuna dikkat çekiyor. Bu durum, geleneksel yöntemlerin modern üretim teknikleri karşısında nasıl bir değer taşıdığını gösteriyor.
Günlük Üretim ve İhracat
Mehmet Ali Özkaya, günde yaklaşık 200 adet külek üretebildiğini ifade ediyor. “Bir kişi el ve ayağını çalıştırarak günde sadece 200 külek yapabiliyor,” diyen Özkaya, üretilen küleklerin Türkiye’nin dört bir yanına ve yurt dışına ihraç edildiğini belirtiyor. Bu durum, yerel ekonomiye sağladığı katkının yanı sıra, geleneksel ürünlerin uluslararası pazarda nasıl değer bulduğunu da gösteriyor. Peki, bu ürünlerin yurtdışındaki talebi nasıl artırılabilir?
Çırak Yetiştirme Sorunu
Külek ustası Özkaya, mesleğin geleceği hakkında endişelerini dile getirirken, “Günümüzün teknolojisinde bu işe çırak talebi olmadığından dolayı eleman yetiştiremiyoruz,” şeklinde konuşuyor. Bu durum, gençlerin geleneksel mesleklere olan ilgisinin azalmasını gösteriyor. Geleneksel el sanatlarının kaybolmaması için ne tür teşvikler ve eğitim programları uygulanabilir?
Doğallığın Önemi ve Külekçilik
Özkaya, daha önce kentte 25-30 külekçi esnafının bulunduğunu belirterek, şu anda bu sayının 3’e düştüğünü vurguluyor. “Külek pekmezini söğüt ağacından yapıyoruz. Son zamanlarda bazı arkadaşlarımız kayın ağacından yapanlar var. Ama özelliği söğüt ağacından külek yapmaktır,” diyor. Doğallığın önemi, özellikle gıda sektöründe giderek artarken, bu tür geleneksel yöntemlerin korunması için neler yapılabilir? İHA
