Yarım Asırlık Bir Usta
Diyarbakır'ın merkez Sur ilçesinde 51 yıldır yöresel ayakkabı üreticisi olan 58 yaşındaki Askeri Varlı, mesleğinin son temsilcilerinden biri. Küçük, 15 metrekarelik dükkanında çalışmayı sürdüren Varlı, Diyarbakır’da sadece altı ayakkabı ustasının kaldığını ve bu sanatın kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirtiyor.
Geçmişin İzleri
Eskiden Diyarbakır'da yaklaşık 80 ayakkabı üreticisi bulunduğunu belirten Varlı, bu sayının zamanla azaldığını ifade ediyor. "1973’ten beri bu mesleğin içindeyim. Yaklaşık 51 yıldır ayakkabı işini yapıyorum, 1988’den beridir de bu dükkanı işletiyorum. Ayakkabı işinde çalıştık, çabaladık. Yöresel ayakkabı, kişiye özel ayakkabı, deri ve köseli ayakkabı üretiyoruz," diyor Varlı. Bu azalmanın sebepleri nelerdir? Geleneksel ayakkabı üretimi neden yok olma tehlikesiyle karşı karşıya?
Ayakkabı Ustalarının Azalan Sayısı
Varlı, "Neslimiz tükenmek üzere, sayılarımız çok azaldı. Diyarbakır’da eskiden 70-80 tane dükkan varken, bunun içinde 10-15 tane büyük atölye varken, şimdi sayımız 5-6 tane küçük çaplı dükkana düştü. Zamanla yok olacağız," diyerek mesleğinin geleceğine dair endişelerini dile getiriyor. Geleneksel ayakkabı üretiminin devam edebilmesi için neler yapılmalı? Yeni nesil bu sanatı nasıl sürdürebilir?
Malzeme Temini ve Üretim Süreci
Askeri Varlı, dükkanında kullanılan derilerin çoğunu Gaziantep ve İstanbul'dan, kösele ise Denizli'den temin ettiklerini belirtiyor. "Yöresel ayakkabıları imal ediyoruz. Halk oyunları, Diyarbakır’a özgü ayakkabılar; tabiri caizse Çarşamba Yemenisi. Samsun tarafında yapılıyor. Aynısını bizde yapıyoruz," diyor. Varlı'nın üretim süreci ve malzeme temini hakkında daha fazla bilgiye sahip olmak bu sanatın geleceği için ne kadar önemli?
Çalışma Saatleri ve Üretim Kapasitesi
Varlı, belirli bir mesai saatinin olmadığını, sabah 08.00-08.30 gibi gelip akşam 18.00-19.00’da dükkanını kapattığını söylüyor. Günde ortalama iki veya üç buçuk ayakkabı ürettiklerini belirten Varlı, "Kişiye özel veya istek olursa mağazalar için toptan üretimde yapabiliyoruz," diye ekliyor. Geleneksel yöntemlerle üretilen ayakkabıların kalitesi ve özgünlüğü modern üretim yöntemleriyle nasıl rekabet edebilir?
Son Ustalar ve Mesleğin Geleceği
Askeri Varlı gibi ustaların azalmış olması, bu değerli sanatın geleceği hakkında ciddi endişeler doğuruyor. Bu sanatın devamı için neler yapılabilir? Genç nesiller bu mesleği nasıl devralabilir ve sürdürebilir? Varlı'nın tecrübeleri ve önerileri, bu sanatın yaşatılması için kritik öneme sahip.
“Neslimiz tükenmek üzere, sayılarımız çok azaldı. Diyarbakır’da eskiden 70-80 tane dükkan varken, bunun içinde 10-15 tane büyük atölye varken, şimdi sayımız 5-6 tane küçük çaplı dükkana düştü. Zamanla yok olacağız.”
Mesleğin geleceği hakkında endişeler artarken, Askeri Varlı gibi ustaların tecrübeleri ve bilgileri genç nesillere aktarılmalı. Bu değerli sanatın yok olmaması için toplum olarak neler yapabiliriz?İHA
