İSLAM’DA DUA VE ADABI

Dua kelimesi, sözlükte “Çağırmak, İstemek, Yardım Talep Etmek” anlamına gelmektedir. Dini bir kavram olarak ise dua, “Allah’ın yüceliği karşısında kulun aczini itiraf etmesi, sevgi ve ta’zim duyguları içinde lütuf ve yardımını dilemesidir.”

Duanın Önemi

Dua, kul ile Rabbi arasında irtibatı sağlayan bir ibadettir. Bütün yaratılmışların tabiatında Allah’a doğru bir yöneliş bulunmaktadır. Kur’an-ı Kerim’de çeşitli ayet-i kerimelerde bu husus ifade edilmektedir. Bu ayetlerin birinde şöyle ifade edilmektedir: “Yedi gök, yer ve bunların içinde bulunanlar Allah’ı tesbih ederler. Her şey O’nu hamd ile tespih eder. Ancak siz onların tespihlerini anlamazsınız. O halîm’dir, çok bağışlayandır.” (İsrâ, 17/44)

İnsan özü itibariyle Allah’a ulaşma, ona sığınma, onu tanıma ve ondan yardım talep etme arayışı içindedir. İnsan, tarihinin her dönem ve zamanında dua ile iç içe olmuştur. Dua, insana değer veren temel hususlardandır. Allah bu konuda şöyle buyurmaktadır: “(Ey Muhammed!) Deki: Duanız/ibadetiniz olmasa Rabbin size ne diye değer versin!” (Furkân, 25/77)

Dua ibadetin özü ve temelidir. Hz. Peygamber (s.a.v.) bu konuda şöyle buyurmaktadır: “Dua ibadetin özüdür.” (Tirmizî, De’avât, 1)

Hz. Peygamber’e (s.a.v.) Allah ile kul arasındaki iletişimin nasıl olmasını nasıl olması gerektiği hakkındaki bir soruya Kur’an-ı Kerim şöyle cevap vermiştir: “Kullarım beni senden sorarlarsa, (bilsinler ki), gerçekten ben (onlara çok) yakınım. Bana dua edince, dua edenin duasına cevap veririm. O halde, doğru yolu bulmaları için benin davetime uysunlar, bana iman etsinler” (Bakara, 2/186)

Dua Etmenin Adabı

İslam’da ister söylem ister davranış olsun her şeyin bir adabı vardır. Müslüman, namazın kılınışından, orucun tutuluşuna, eve girip çıkıştan iş yerinin açılına kadar edeple hareket eder. Dinimiz, dua edilirken dikkat edilmesi gereken bazı edepleri Müslümanlara tavsiye etmiştir. Bu edepler şu şekilde ifade edilebilir:

1. Duaya Allah’a Zikir ve Hz. Peygamber’e Salât-ü Selâm İle Başlanmalı ve Bitirilmeli
2. Duadan Önce Tövbe ve İstiğfar Edilmeli
3. Şuurlu Dua Etmek
4. Duanın Kabul Edileceğine İnanarak Dua Etmek
5. Israrla Dua Edilmeli
6. İçten ve Yalvararak Dua Edilmeli
7. Umut ve Korku İçinde Dua Etmeli
8. Dua, Kıbleye Yönelip Elleri Açarak Yapılmalı
9. Duada, Meşru Olan Şeyler İstenmeli
10. Duaya Konu Olan İşin Oluşması İçin Gereken Şartlar Yerine Getirilmeli
11. Dua, Sadece Allah’a Yapılmalı
12. Esmâ-i Hüsnâ, Salih Amel ve Hayırlı İşler Vesile Edilmeli
13. Duanın Sonunda “Âmin”, “Duamı Kabul Et” Denilmeli, Hz. Peygamber’e Sâlât ve Selâm Getirmeli ve Fatiha Sûresi Okunmalı
14. Kısık Bir Sesle ve Yalvararak Dua Edilmeli
15. Eller Semaya Açılmalı ve Dua Sonunda Yüze Sürmeli

Duanın Kısımları

Fiil ve hâl ile yapılan dua: Kişinin ulaşmasını arzu ettiği şeyin oluşmasını gerekli kılan sebeplere başvurmasıdır. Üniversitesi girmek için öğrencinin ders çalışması, çiftçinin tarlasını sürüp tohumunu ekmesi, bakımını yapıp onu sulaması fiil ile yapılan bir duadır.

Dil ve kalp ile yapılan dua: Kişinin, elinin erişemediği taleplerini Allah’tan istemesidir. Dua denilince, genelde akla gelen bu tür duadır.

Kur’an-ı Kerim’de ve Sünnet-i Seniyye’de günlük hayatımızda lazım olan ve yapmamız gereken dualar ve dua örnekleri bulunmaktadır. Söz konusu tavsiye edilen bu dualar yapılabildiği gibi özel ihtiyaçları içeren dualar da yapılabilir.

Dinimiz, duanın, rahmet ve şefkat içerilikli olmasını öngörmekte olup bedduanın yapılmasını uygun görmemektedir.

Duaların makbule şayan Cuma günü, Arefe günü, İftar vakti gibi özel zaman ve Kabe, Mescid-i Nebevi, Camiler gibi özel mekanlar bulunmaktadır.

Örnek Dualar

Ey kalpleri çeviren Allah’ım! Kalbimi dinin üzerinde sabit kıl! (Tirmizî, Kader, 7)

Allah’ım! Küfre düşmekten ve fakirlikten sana sığınırım.” (İbn Hanbel, V, 36)

Allah’ım! Bize dünyada iyilik, ahirette de iyilik ver. Bizi ateş azabından koru. (Bakara, 2/201)

Rabbimiz! Beni, anamı, babamı ve bütün mü’minleri hesap gününde bağışla. (İbrahim, 14/41)

Özlü bir dua, sadece dil ve dudaklarla yapılmaktan ibaret olmayıp kalp ve ruhun da duaya katılması gerekir. El kaldırıp Allah’a dua ederken, gönülde hissedilmelidir. Allah ile kul arasında manevi bir bağ olan duanın Müslümanın hayatında önemli bir yeri vardır. Duanın kabulu için dinimizin ifade ettiği şartlara uyulması uygun bir davranış olur. Mümin bu şartlar içinde her zaman dua etmeli ve ihtiyaç ve taleplerini Allah’a arz etmelidir.

Rabbim dualarımızı dergah-ı izzetinde kabul eylesin.