Hamd-ü sena âlemlerin rabbi olan Allah’a aittir. Salât ve selâm üsve-i hasene olan Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v.)’e, O’nun ehl-i beytine, ashabına ve O’na tabi olanların üzerine olsun.
Allah(c.c.) insanoğlunu en güzel biçimde yaratmıştır. Fiziki ve biyolojik olarak güzel yaratılan insandan manevi olarak söz ve davranışların da güzel, faziletli ve erdemli tutumlar içinde olunması istenmektedir. Bundan dolayı ki, dinimiz İslam, insanın özel ve sosyal hayatında erdemli davranış sahibi olması için ona yol göstermiş ve iyi davranışları öğretmiştir. Bu sebeple, İslam âlimleri tarafından faziletli davranışların öğretildiği “Güzel Ahlak İlmi” ortaya konulmuştur ve bu konuda kitaplar yazılmıştır.
Allah(c.c.)’ın gönderdiği peygamberlerin, insanlara öğrettiği hususlardan birisi de güzel ahlaktır. Peygamberler genel olarak içinde bulunduğu toplumda yaşayan insanlara, özel olarak da kendisine inananlara fıtratın gerektirdiği iyi ve güzel davranışlar sergilemeleri için onları uyarmıştır. Güzel ahlaki davranışlar gösterme konusunda da kendileri insanlara örnek olmuştur.
Hz. Peygamber(s.a.v.) güzel bir ahlak sahibiydi. Allah(c.c.) Hz. Peygamber(s.a.v.)’in yüce bir ahlak sahibi olduğu konusunda şöyle buyurmaktadır: “Sen elbette yüce bir ahlâk üzeresin.” (Kalem, 68/4).
Enes b. Malik(r.a.), Hz. Peygamber(s.a.v.)’in güzel ahlak sahibi olduğu hakkında şöyle buyurmaktadır: “Resulullah(s.a.v.) insanların en güzel ahlaklısı idi.”(Buhârî, Edeb, 112; Müslim, Mesâcid, 267)
Hz. Peygamber(s.a.v.), güzel ahlaka sahip olma hususunda Müslümanlara ve insanlığa en güzel bir şekilde örnek olmuştur. Nitekim Allah(c.c.) bu hususta şöyle buyurmaktadır: “Andolsun, Allah'ın Resulü’nde sizin için; Allah'a ve ahiret gününe kavuşmayı uman, Allah'ı çok zikreden kimseler için güzel bir örnek vardır.”(Ahzâb, 33/21).
Hz. Peygamber(s.a.v.), ahlaki değerler kaynağı Kur’an-ı Kerim’di. Bu çerçevede Hz. Peygamber(s.a.v)’in ahlakını ne olduğunu soran sahabe-i kirâma, Hz. Âişe(r.a.) validemiz: “Hz. Peygamber(s.a.v.)’in ahlâkı Kur’an-ı Kerim’di” şeklinde cevap verdi.(Müslim, Müsâfirîn, 139)
Kamil İman ve Güzel Ahlâk
İslam, müminin güzel ahlâk ile imanın kâmil hale getirmesini ön görmektedir. Kamil iman, ibadetlerin edası ve ibadetlerin kazandırmaya çalıştığı güzel ahlaka da sahip olmakla elde edilebilmektedir. Bunun için müminlerin, iman bakımından en kâmili ahlakı en güzel olanıdır. Hz. Peygamber(s.a.v.) bu konuda şöyle buyurmaktadır: “Müminlerin iman bakımından en kâmili, ahlakı en güzel olandır.” (Tirmizî, Radâ, 11) Bu itibarla, kâmil iman ve güzel ahlak arasında doğru orantılı olarak ilişki bulunmaktadır.
Müminlerin en hayırlısı ahlakı en güzel olandır. Çünkü bu durumda olan mümin fıtratına uygun bir şekilde davranarak Allah(c.c.)’ın rızasını kazanmaya çalışmaktadır. Hz. Peygamber(s.a.v.) bu konuda şöyle buyurmaktadır: “Sizin en hayırlınız, ahlâkı en güzel olanlarınızdır.”(Buhârî, Menâkıb, 23; Müslim, Fedâil. 68).
Güzel Ahlâk ve Cennet’in Yolu
Mümin, iman edip ibadetlerini eda etmesi ve güzel ahlaki davranışlar sergilemesi neticesinde ölümden sonraki hayatta Allah(c.c.)’ın rızasını ve rahmetini kazanmakta ve neticede Cennet’e girmektedir. Nitekim Allah(c.c.) bu konuda şöyle buyurmaktadır: “İman edip salih ameller işleyenlere gelince; onlara içinden ırmaklar akan, cennetler vardır. İşte bu büyük başarıdır.” (Burûc, 85/11). Hz. Peygamber(s.a.v.) bu hususta şöyle buyurmaktadır: “Kıyamet gününde mümin kulun(amel) terazisinde güzel ahlâktan daha ağır gelecek bir şey yoktur.”(Tirmizî, Birr, 62); “İçinizde en çok sevdiğim ve kıyamet günü bana en yakın mesafede bulunacak kimseler güzel ahlâk sahibi olanlarınızdır.”(Tirmizî, Birr, 71); Hz. Peygamber(s.a.v.)’e “İnsanların cennete girmelerine en çok vesile olan şeyler nelerdir?” diye soruldu. Hz. Peygamber(s.a.v.): “Allah(c.c.)’ karşı gelmekten sakınmak ve güzel ahlaktır.” buyurdu. (Tirmizî, Birr, 62); “Güzel ahlâklı kimseye de cennetin en yüksek yerinde bir köşk verileceğine kefilim.” (Ebû Dâvûd, Edeb, 7).
Sonuç olarak, mümin, Allah(c.c.)’ın insanı yarattığı ve bozulmamış fıtratın gerektiği güzel ahlâk sahibi olmalı ve bu ahlakın gerektirdiği davranışları sergilemelidir. Mümin, Kur’an-ı Kerim’de ve Hz. Peygamber(s.a.v.)’in sünnet-i seniyyesinde geçen güzel ahlâk davranışlarını öğrenip hayatına yansıtmalı ve çevresindeki insanlara güzel ahlakıyla örnek olmalıdır.
Allah’ı rızasını, sevgisini ve rahmetini kazanmanın, Cennet’e girmenin ve Hz. Peygamber(s.a.v.)’e yakın olmanın yolu güzel ahlaklı olmaktan geçmektedir. Bunun için Müslüman, müminin süsü ve güzelliği olan güzel ahlaka sarılmalı ve gereğini yerine getirmelidir. İnsanlara güzel ahlakla muamele etmelidir.